Przypadająca w 2025 roku 950. rocznica powstania diecezji płockiej, jednej z najstarszych w Polsce, skłania do refleksji nad bogatymi dziejami Kościoła na północnym Mazowszu. Ranga ośrodka kościelnego w Płocku wiązała się w XII stuleciu w istotnej mierze z grupą duchowieństwa katedralnego, w szczególności zaś z kolegium kanoników, które tworzyło kapitułę biskupią (katedralną), zorganizowaną na wzór niemiecki. Dwunastowieczną fundacją książąt mazowieckich stała się następnie kolegiata św. Michała (o charakterze kolegiaty dworskiej); jej kanonicy rekrutowali się spośród kapelanów książęcych. W 1732 roku kapituła została przeniesiona do płockiego kościoła św. Bartłomieja. Rozwiązana w 1819 roku, została następnie restytuowana (przy tymże kościele) w 2015 roku. Gdy w 1443 roku biskup Paweł Giżycki utworzył archidiakonat pułtuski, sześć lat później (1449) erygował w Pułtusku kolegiatę i kapitułę pomyślaną jako doradczy organ biskupa, niegdyś tam rezydującego.
Niewątpliwie każde z wymienionych gremiów kapitulnych, w szczególności kapituła katedralna, odgrywało (i odgrywa) swoją określoną rolę w życiu Kościoła diecezjalnego.Wolno wyrazić nadzieję, że zwięzła prezentacja trzech kapituł prastarej diecezji płockiej będzie skromnym wkładem w całokształt przedsięwzięć związanych z uczczeniem 950. rocznicy jej „urodzin”.
